ارث زوجه از اموال غیرمنقول با تأکید بر فتوای آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

طلبه سطح 4 حوزه علمیه

چکیده

پیرامون ارث زوجه از اموال غیرمنقول میان فقهاء اختلافاتی وجود دارد. لکن بین فقهای امامیه به‌جز ابن جنید- اتفاق بر محرومیت از برخی «ما ترک» غیرمنقول زوج وجود دارد. در این میان نظریه‌ سید مرتضی قابل‌توجه است و می‌توان آن را منشأ تغییر قانون براساس فتوای آیت‌الله خامنه‌ای در این زمینه تلقی کرد. لکن در تبیین این قول لازم است که به ادله‌ اقوال دیگر و اشکالات ناظر بر این نظر پرداخت؛ چراکه تبیین سید مرتضی پیرامون نظریه‌اش محتاج بسط و تفصیل است. در مقاله‌ حاضر در مقام تبیین این فتوا برآمده‌ایم و پس از نقد دلیل قول به محرومیت زوجه از بخشی از ترکه زوج حتی از قیمت آن، مستندات فتوای سید مرتضی و برخی فقیهان معاصر ازجمله آیت‌الله خامنه‌ای- که قائل به عدم محرومیت زوجه هم از عین و هم از قیمتِ بخشی از ترکه زوج می‌باشد- بررسی شده‌ و شواهدی در تأیید آن بیان شده ‌است. با این تبیین، مستند تغییر قانون مدنی مربوطه نیز مطابق فتوای آیت‌الله خامنه‌ای روشن شده‌ است.

کلیدواژه‌ها


  1. فارسی

    1. قرآن کریم.
    2. ابن براج طرابلسی، عبد العزیز (1406 ق)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    3. ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور بن احمد (1410 ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى‌، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    4. ابو الصلاح حلبی، تقی الدین بن نجم الدین (1403 ق)، الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه‌ی عمومی امام امیر المؤمنین (علیه السلام).
    5. اشتهاردی، علی پناه. (1413 ق)، تقریرات ثلاث، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    6. انصارى دزفولى، مرتضى بن محمد امین ‌(1415 ق)،‌ رسالة فی المواریث،. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.‌
    7. بروجردی نجفی، محمد تقی (1430 ق)، رسالة نخبة الأفکار فی حرمان الزوجة من الأراضی و العقار، ‌قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
    8. خراسانى، محمد کاظم بن حسین‏ (1427 ق)، کفایة الأصول، قم: موسسة آل البیت (علیهم‌السلام‏).
    9. شریف مرتضى، على بن حسین موسوى ( 1415 ‍ ق‌)، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، ‌قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
    10. شعرانی، أبوالحسن- فیض کاشانی، محمد محسن (1406 ق)، الوافی مع تعلیقة الشعرانی، اصفهان: مکتبة الإمام أمیر المؤمنین (علیه‌السلام).
    11. شهید اول، محمد بن مکی عاملی. (1410 ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة. بیروت: دار التراث- الدار الإسلامیة.
    12. شیخ صدوق ابن بابویه، محمد بن على. (1378 ق).‏ عیون أخبار الرضا (علیه السلام). تهران: نشر جهان‏.
    13. شیخ صدوق ابن بابویه، محمد بن على (1385 ش / 1966 م‏)، علل الشرائع‏. قم: کتاب فروشى داورى‏.
    14. شیخ صدوق ابن بابویه، محمد بن على‏ (1413 ق)، من لا یحضره الفقیه‏. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
    15. شیخ طوسى، محمد بن الحسن (1390 ق)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار. تهران‏: دار الکتب الإسلامیه‏.
    16. شیخ طوسى، محمد بن الحسن (1407 ق‏)، تهذیب الأحکام. تهران‏: دار الکتب الإسلامیه‏.
    17. شیخ طوسى، محمد بن الحسن‏ (1400 ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی. بیروت: دار الکتب العربی.
    18. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن‏ (1409 ق‏)، وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام).‏
    19. صفار، محمد بن حسن‏ (1404 ق‏)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (صلّى الله علیهم‏). قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏.
    20. عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على‌ (1413‍ ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. ‌ قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة‌.
    21. عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على‌ (1421 ق)، رسائل الشهید الثانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه‌ی علمیه‌ی قم.
    22. علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413 ‍ق)‌، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام‌. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    23. علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413 ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة.قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    24. علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1420 ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة.قم: مؤسسه‌ی امام صادق (علیه السلام).
    25. فخر المحققین حلّی، محمد بن حسن بن یوسف (1387 ق)،‌ ‌إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد‌. قم: مؤسسه اسماعیلیان‌.
    26. ‏کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407 ق(، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    27. محقق حلی، نجم الدین جعفر بن حسن (1408 ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    28. مغربى، ابو حنیفه، نعمان بن محمد تمیمى (1385 ‍ ق)، دعائم الإسلام. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).
    29. مفید بغدادى، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى (1413 ق)،‌‌ المقنعة.‌ قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
    30. نجفى، محمد حسن (1404 ق‌)، ‌جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام.‌ بیروت‌: دار إحیاء التراث العربی‌.
    31. نراقی، احمد بن محمد مهدی (1415 ق)، مستند الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).
    32. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1427 ق)، میراث الزوجة من العقار. مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی. ش 41، 22 ص.
    33. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1428 ق)، میراث الزوجة من العقار. مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی. شماره 45، صفحه 32.
    34. هاشمی شاهرودی، سید محمود. (1428 ق). میراث الزوجة من العقار. مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی. ش 46، ص 19.