2
دکترای الهیات از دانشگاه قرآن و حدیث و دانشآموخته سطح 4 حوزه علمیه
چکیده
مفهوم حکمرانی بهعنوان یکی از مفاهیم توسعۀ غربی، نیاز به بازآفرینی در ساحت گفتمان اسلامی دارد. در ادبیات دینی حکمرانی را میتوان ارائۀ طریقی دانست که ایصال الی المطلوب را در پی خواهد داشت. ازآنرو که در فرایند حکمرانی برخی تغییرات اجتماعی اقتضای تغییر احکام اجرا شده را دارد، میتوان با مراجعه به منابع دینی، شرایط آن را شناسایی و در نظام جمهوری اسلامی جهت هرچه حکیمانهتر شدن فرایند حکمرانی بهکار بست. از سوی دیگر در مراجعه به بحث نسخ در علوم قرآنی، گزارههای مفیدی را جهت نیل به این هدف میتوان یافت. مبنای نسخ مشروط که بیانگر تغییر احکام در پی تغییر شرایط و قوت گرفتن احکام منسوخ (بهمعنای عام) درصورت تحقق شرایط اجرای آن حکم است، بهطور ویژهای با هدف مذکور همخوانی دارد. در این مقاله به «روش کتابخانهای» و با محوریت تفسیر سورۀ برائت آیتالله خامنهای، به بررسی آیات ناسخ و منسوخ پرداخته شده و با استخراج سه زنجیره آیه و بررسی سیاق آیات و فضای نزول آنها برخی اصول حکمرانی استخراج شده است. این اصول ناظر به سیاستگذاری و تنظیمگری روابط میان مسلمانان و دشمنان در بُرهههای ضعف و قوت مسلمین و شرایط تحقق برائت نهایی از مشرکان است.