تبیین و تحلیل دیدگاه آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) پیرامون جهاد کبیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشکده غیرانتفاعی رفاه، تهران

چکیده

جهاد کبیر به‌معنای اطاعت نکردن از کفار و مشرکان، دستوری الهی بر پیامبر اکرم (ص) است که در فضای مکه برای مقابله با مشرکان صادر شده است؛ در حقیقت خدا با این فرمان، خواسته که جامعه اسلامی در عرصه‌های مختلف زندگی در برابر خواسته دشمنان خود تسلیم نشوند و مطابق میل آن ها رفتار نکنند. مؤمنان باید نهایت تلاش خود را در جهت اقتدار جامعه اسلامی به‌کار گیرند تا دشمن نتواند با اقدامات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود به تسلط بر جامعه دست یابد و نتواند آن‌ها را به تبعیت از خود وادار کند. در این پژوهش، نگارنده به‌منظور بررسی دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی ایران پیرامون جهاد کبیر با روشی توصیفی- تحلیلی به ساماندهی پژوهش پرداخته است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای و برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که رهبر انقلاب اسلامی، سه رکن اصلی؛ حساسیت در مقابل دشمن و نقشه او، عدم تبعیّت از دشمن و مقاومت و ایستادگی در مقابل دشمن را در مفهوم جهاد کبیر مورد توجه و تأکید خویش قرار دادند. همچنین محورهای اساسی دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای پیرامون جهاد کبیر را می‌توان ذیل پنج محور؛ مفهوم‌شناسی، الزامات، نقش‌آفرینان، عرصه‌ها و پیامد و آثار جهاد کبیر، سازماندهی کرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • فارسی

    • قرآن کریم
    • آلوسى، محمود بن عبدالله (۱۴۱۵ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، 16جلد، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
    • البیضاوی، ناصرالدین (۱۴۱۸ه)، أنوار التنزیل وأسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    • الهی‌زاده، محمدحسین و محمدی سیرت، حسین (۱۳۹۵)، مفهوم‌شناسی نفوذ در آئینه قرآن و روایات، درآمدی بر تبیین مفهومی و مصداقی نفوذ جبهه استکبار، به کوشش حسین محمدی سیرت و سیدمهدی موسوی‌نیا، تهران: دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام.
    • پور جباری، پژمان (۱۳۹۶)، جهاد کبیر در اندیشه امام خامنه‌ای (مبانی، مفاهیم و الزامات)، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین علیه‌السلام.
    • دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال (۱۳۹۴)، نفوذ جبهه استکبار، تهران؛ دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، دانشکده علوم اجتماعی و فرهنگی، مرکز مطالعات جنگ نرم.
    • دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال (۱۳۹۵)، مفهوم‌شناسی نفوذ، درآمدی بر تبیین مفهومی و مصداقی نفوذ جبهه استکبار، به کوشش حسین محمدی سیرت و سیدمهدی موسوی‌نیا، تهران: دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام.
    • زمخشری، محمود بن عمر و ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی و مذکور، محمد علیان و اسکندری، احمد بن المنیر (۱۴۰۷ ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: دارالکتاب العربی.
    • سیاوشی، مهدی و موسوی‌نیا، سیدمهدی (۱۳۹۷)، جهاد کبیر؛ صورت‌بندی مفهومی عدم تبعیت از دشمن در جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه جامع امام حسین.
    • ابن بابویه، محمدبن علی (شیخ صدوق) (۳۸۱ق)، الخصال، قم: جامعه مدرسین قم.
    • صحرایی،علیرضا (۱۳۹۷)، سازه مفهومی «جهاد کبیر» در گفتمان سیاست خارجی مقام معظم رهبری (مقاله پژوهشی حوزه)، حکومت اسلامی سال بیست و سوم، تابستان، شماره ۲ (پیاپی ۸۸): صفحات ۸۷-۱۱۴.
    • کریمی، محمود و بخشی، محمدرضا (۱۳۹۹)، مفهوم شناسی جهاد کبیر در قرآن کریم و تبیین عرصه‌های آن (مقاله علمی وزارت علوم)، پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هشتم بهار و تابستان، شماره ۲ (پیاپی ۱۶): صفحات ۱۸۷ - ۲۰۶.
    • طباطبایى، محمدحسین (۱۳۹۰ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت:مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    • طبرسى، فضل بن حسن (۱۳۷۲)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن،‌ تهران: ناصر خسرو.
    • طبرسى، فضل بن حسن (۱۳۴۷)، تفسیر جوامع الجامع، ‌تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • لک‌زایی،نجف (۱۳۸۹)، انقلاب اسلامی و تکاپوهای سلطه‌گرایانه آمریکا (مقاله علمی وزارت علوم)، مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم، تابستان، شماره ۲۱.
    • مروجی طبسی، حمید و رضایی اصفهانی، محمدعلی و عشریه، رحمان (۱۳۹۹)، مبانی و اصول ویژه جهاد کبیر بر پایه قرآن کریم (مقاله علمی وزارت علوم)، سراج منیر، سال یازدهم پاییز، شماره ۴۰: صفحات ۹۷ - ۱۳۱.
    • مطلبی جونقانی، محسن (۱۳۹۶)، جهاد کبیر، نشر مقاومت.
    • مکارم شیرازى، ناصر (۱۳۷۱)،‌ تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    • موسوی، عوزین‌الدینی و عباسی، محمدعلی و بزم شاهی اصفهانی، حمید (۱۳۹۷)، اُلگوی مقابله‌ای با پروژه جریان نفوذ و تأکید بر نقش جهاد کبیر، بر پایۀ اندیشه‌های دفاعی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، همایش: تبیین اندیشه دفاعی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، دوره ۴.
    • نصیری، علی‌اصغر (۱۳۹۵)، جهاد کبیر در اندیشه امام خامنه‌ای، فصلنامه پیام، سال نهم: صفحات ۱۲۱و ۱۲۲.

    منابع اینترنتی

    • بشارتی راد، حسن، نظریه مقاومت و راهبرد جهاد کبیر با تأکید بر آیه 52 سوره فرقان، سایت پرتال جامع علوم و معارف قرآن، بازیابی شده در:

    https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/24337/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A3%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%87-52-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86

    • بیات، عباس (۱۳۹۷)، «تربیت انقلابی» در «مدرسه انقلاب»، سایت KHAMENEI.IR، بازیابی شده در:

    https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=42013

    • درخشان، مسعود (۱۳۹۵)، دلالان تئوری وابستگی می‌گویند «ما نمی‌توانیم»، سایت KHAMENEI.IR، بازیابی شده در:

    https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=33634

    • رهبر، عباسعلی (۱۴۰۰)، فرمان تبیین، در برابر جنگِ ‌شناختی، سایت KHAMENEI.IR، بازیابی شده در:

    https://farsi.khamenei.ir/others-note?i49588

    • عادل پیغامی، عادل(۱۴۰۱)، حرکت به سمت زیست‌بوم دانش‌بنیان؛ مطالبه حداقل ۱۳ ساله رهبر انقلاب،سایت KHAMENEI.IR، بازیابی شده در:

     https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=49922

    • نشریه خط حزب‌الله (۱۳۹۵)، حزب‌الله مصداق تحقق وعده الهی در عرصه جهاد کبیر، سایت IR بازیابی شده در: https://farsi.khamenei.ir/others-report?id=33986
    • نشریه خط حزب‌الله (۱۳۹۵)، بازشناسی توطئه‌های نوین آمریکا از منظر رهبر انقلاب از «انقلاب رنگی» تا نقشه برای«تبعیّت‌سازی»،سایت IR، بازیابی شده در: https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=33446

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار